CDS (Kredi Risk Primi) Nedir? Nasıl Hesaplanır?

Kredi ve yatırım gibi konular sadece kişileri değil, kurumları ve devletleri de ilgilendirir. Öyle ki yabancı bir ülkede yatırım yaparken veya bir devlet kurumuna kredi verirken birçok farklı risk faktörü göz önünde bulundurulur. Bu süreçte dikkate alınan ölçümlerin başında ise CDS (Kredi Risk Primi) gelir. Peki, uluslararası piyasada önemli bir faktör olan CDS tam olarak nedir ve ne için kullanılır? 

CDS (Kredi Risk Primi) Nedir?

CDS, bir ülkenin finansal performans ve yatırım güvenilirliği açısından risk derecesini gösteren bir ölçümdür. Bir ülkenin veya ülkedeki devlet kurumlarının uluslararası finans kuruluşlarından aldıkları kredileri geri ödeme riskini gösteren CDS, aynı zamanda söz konusu ülkede yatırım yapmanın potansiyel kâr ve zarar ihtimallerini de ifade eder.  

Açılımı “Credit Default Swap” olan CDS’in Türkçedeki tam karşılığı “Kredi Temettü Takası” iken bu değer, içerdiği konular ve kullanım amaçları sebebiyle daha çok “Kredi Risk Primi” olarak tanımlanır.  

CDS Ne İşe Yarar?

CDS, ülkelerin kredi ve yatırım risklerini tespit edip finansal kararları bu doğrultuda vermeye yarar. Yabancı bir ülkede yatırım yapmak isteyen bir yatırımcı veya o ülkeden kredi başvurusu alan bir finans kuruluşu, Kredi Risk Primi’ne bakarak nihai bir karara varabilir. Verilecek kararı önemli ölçüde etkilese de aslında bu ölçüm, getiri ve risk tahmininde bulunmak için bir göstergedir.  

Kredi, borç ve yatırım sigortaları için de CDS’in önemi büyüktür. Uluslararası bankalar, finans kuruluşları ve yatırımcılar, vadeli şekilde tahsil etmek üzere bir ülkeye borç verdiklerinde borçlu tarafın ekonomik imkânlarını yitirmesi veya temerrüde düşmesi gibi durumlara karşı tedbir amaçlı sigorta yaptırırlar. Borçlunun ödeme yapamaması durumunda da sigorta şirketi, alıcıya tazminat öder. Sigorta primleri ise borçlu ülkenin CDS puanına göre belirlenir. Yani sigorta kuruluşu, CDS değerleri üzerinden prim geliri elde eder.

CDS (Kredi Risk Primi) Türleri Nelerdir?

CDS (Kredi Risk Primi) Nasıl Hesaplanır?

CDS (Kredi Risk Primi) hesaplama işlemi oldukça karmaşık bir sürece ve çok fazla etkene sahiptir. Basitçe açıklamak gerekirse hesaplama sürecinde olası gelir kaybının büyüklüğü ölçülür. Bunun için elde edilecek gelir marjının hangi oranda riske tabi olduğuna bakılır. CDS hesaplama örneği olarak şu temel formülü yorumlayabiliriz: 

• CDS = (Default Probability x [1 - Recovery Rate]) x Margin 

Formüldeki “Default Probability”, temerrüt olasılığını ifade eder. Bu değer, borçlunun iflas etme veya borcunu ödeyememe ihtimalinin yüksekliği doğrultusunda belirlenir. “Recovery Rate” unsuru ise temerrüde düşme durumunda sigortadan geri kazanılabilecek oranı gösterirken “Margin” de marj yani alacak tutarıdır. Formüle yerleştirilecek değerler, oldukça uzun ve uğraşlı bir süreç dahilinde profesyoneller tarafından söz konusu ülkenin geçmiş finansal performansı ve mevcut ekonomik yapısı ele alınarak tespit edilir.  

CDS'nin belirlenmesinde rol oynayan çok sayıda faktör vardır. Bu faktörler, ülkenin iç ve dış ticaret anlayışıyla doğrudan bağlantılıdır. İç ekonomideki kararlar, faizler, enflasyon oranları ve para politikaları, CDS hesabında ele alınan değerlere etki eder. Dış ticarette de uluslararası finansal süreçlerin yönetimi ve borç ödeme performansı, CDS hesaplamasında bulunacak sonucun belirleyici faktörlerdendir.  

Sonuç olarak CDS primi veya CDS puanı olarak kabul edilen değer, baz puan ölçeğinde hesaplanmış olur. Ayrıca her 100 baz puan için oran %1 olarak kabul edilir. Örneğin Kredi Risk Primi 250 olan bir ülke için sigorta maliyeti %2,5’tur.   

CDS (Kredi Risk Primi) ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Genel bilgileri ve hesaplama süreçlerini anlatmamızın ardından CDS ile ilgili sık sorulan soruların cevaplarına bakabiliriz.  

CDS'i Kim Belirliyor?

CDS, arz ve talebin yansıması olarak uluslararası yatırım bankaları ve finans kuruluşları tarafından belirlenir. Bu süreçte Standard and Poor’s (S&P), Moody’s ve Fitch Rating gibi kuruluşların verdiği reyting puanları da etkili olur.  

CDS Yüksekse Ne Olur?

CDS’nin yüksek olması, söz konusu ülkenin kredi vermek için riskli, yatırım yapmak için de maliyetli olduğunu gösterir. Bu durumda ülkeye yönelen yatırımlar azalır ve ülke fon bulmakta zorlanır. CDS’nin düşük olması da durumun tam tersi yönde olduğu anlamı gelir.  

CDS Ülke Riski Nedir?

CDS ülke riski; bir ülkenin finansal güç, yatırım potansiyeli, ekonomik yapı, kredilendirilme ve temerrüde düşme olasılığı gibi konularda riskli olduğunu gösteren durumdur. CDS konusunda riskli olan ülkelerde yatırım yapmak ve bu ülkelere fon sağlamak maliyetlidir ve maddi kayıp ihtimali yüksektir.  

Türkiye'nin CDS Puanı Nedir? 

Türkiye'nin CDS puanı; Türkiye Cumhuriyeti hükümetinin ve uluslararası kredi kurumlarından borç alan Türkiye merkezli şirketlerin temerrüde düşme olasılığının, ilgili piyasalar tarafından değerlendirilmesi sonucu elde edilir. Bir piyasa aracı gibi sürekli değişimlerin mümkün olduğu Türkiye CDS puanlarının anlık olarak takip edilmesi gerekir.