Müşterilerinize e-Fatura kesin, iş ortaklarınızdan e-Fatura alın ve tüm süreci her an her yerden yönetin.
Türk vergi sisteminde basit usul ve gerçek usul olmak üzere iki temel grup vardır. Esnaf ise çoğunlukla basit usule göre vergilendirilir. Fakat yapılan son düzenleme ile birlikte büyükşehirlerde faaliyet gösteren birçok esnaf, gerçek usul vergilendirme kapsamına girecek. 2026 itibarıyla değişecek olan sistem, vergi yükümlülüklerini de değiştirecek.
Peki, yeni düzenleme neler getiriyor ve gerçek usulde vergilendirme düzenlemesi ile birlikte basit usul kalktı mı?
Basit Usul ve Gerçek Usul Arasındaki Farklar
Basit usul ve gerçek usul farkı, vergilendirme sürecinde ortaya çıkar. Basit usul vergi sisteminde mükellefler sadece ticari kazançları üzerinden yıllık gelir vergisi öder. Gerçek usulde ise gelir vergisine ek olarak geçici vergi, KDV ve stopaj gibi kalemler de vardır.
Vergilendirme farklarından dolayı beyanname yükümlülükleri de aynı değildir. Gerçek usulde sorumlu olunan tüm vergiler için beyanname verilmesi gerekir. Basit usulde ise ilgili vergi ödenmeyeceği için beyanname de verilmez.
Gelir vergisi usulleri arasındaki bir diğer fark da defter tutma zorunluluğudur. Basit usulde bu zorunluluk yoktur. Gerçek usulde birinci sınıf tacirler bilanço esasına, ikinci sınıf tacirler ise işletme hesabına göre defter tutar.
1 Ocak 2026 Düzenlemesi: Esnaf İçin Ne Değişecek?
Yeni vergi düzenlemesi ile birlikte basit usulde vergilendirmenin esasları değişecek. 08/09/205 tarihli ve 10380 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile basit usulde vergilendirilen bazı mükellefler, gerçek usul kapsamına alınacak. Değişen şartlar ise mükellefin faaliyet gösterdiği ilin ve ilçenin nitelikleri olacak.
Vergi sistemi değişikliği sonrasında büyükşehir statüsündeki illerin 30 binden fazla nüfusu olan ilçelerinde faaliyet gösteren mükellefler, basit usul şartlarına uygun olsalar bile gerçek usulde vergilendirilecek. Nüfus konusunda ise bir önceki yılın son günü TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) tarafından yayımlanmış olan veriler dikkate alınacak.
Yeni Esnaf Vergi Sistemi Kimleri Kapsıyor?
Yeni esnaf vergi düzenlemesi 2026 itibarıyla yürürlüğe girecek ve yeni vergi döneminde basit usulden gerçek usule geçirilecek mükellefler şunlar olacak:
- Her türlü emtia imalatı ile uğraşanlar
- Her türlü emtia alım-satımı ile uğraşanlar (Münhasıran bir iş yeri açmaksızın gezici olarak veya pazar takibi suretiyle perakende emtia alım-satımı ile uğraşanlar hariç)
- İnşaat ile ilgili her türlü işlerle uğraşanlar
- Motorlu taşıtların her türlü bakım ve onarım işleriyle uğraşanlar
- Lokanta ve benzeri hizmet işletmelerini işletenler
- Eğlence ve istirahat yerlerini işletenler
- Şehir içi yolcu taşımacılığı faaliyetinde bulunanlar
Özetle büyükşehir belediyesine sahip bir ilin nüfusu 30 binin üzerinde olan bir ilçesinde yukarıdaki işleri yapanlar basit usulden gerçek usule geçecek. Büyükşehirde olmayan, büyükşehirde olsalar bile nüfusu 30 binden az olan bir ilçede bulunan mükellefler ise basit usul şartlarını taşıyorlarsa gerçek usule geçiş yapmayacaklar.
Gerçek Usulde Vergilendirmenin Avantajları ve Dezavantajları
Basit usulden gerçek usule geçiş yapmak durumunda kalan mükelleflerin avantajlı ve dezavantajlı olacağı bazı konular söz konusudur.
Gerçek usulde vergilendirmenin avantajları şu şekildedir:
● Kazanç üzerinden vergilendirme olduğu için daha adildir.
● Detaylı mali kayıtlar ve belgeler sayesinde yasal uyum süreci kolaydır.
● Gelir ve giderler, ayrıntılı ve şeffaf bir şekilde takip edilebilir.
● Vergi planlaması ve finansal planlama için elverişlidir.
● Belgelenmiş giderleri matrahtan düşmek ve daha düşük vergi ödemek mümkündür.
● Mali durum resmi kayıtlarla sabit olduğu için kredi ve finansman bulmak kolaydır.
● Oluşan güvenilir finansal yapı, iş ortaklıkları için faydalıdır.
● e-Fatura ve e-Defter gibi sistemler sayesinde belgeler elektronik ortamda düzenlenebilir, arşivlenebilir ve kolayca takip edilebilir.
Gerçek usulde vergilendirmenin dezavantajları ise şöyledir:
● Faaliyet alanına göre %10 veya %20 KDV ödenir.
● Yıllık gelir vergisinin dışında üç ayda bir geçici gelir vergisi ödenir.
● Ayda bir ve üç ayda bir beyanname verilir.
● Defter tutma zorunluluğu vardır.
● Kayıt ve raporlama süreçleri daha detaylı ve zaman alıcıdır.
● İşlemlerin doğru ve eksiksiz yapılabilmesi için vergi danışmanı ve mali müşavir desteği gerekir.
Esnafın Yeni Vergi Düzenlemesine Hazırlık Süreci
Küçük esnaf vergisi olarak da bilinen basit usulden gerçek usule geçecek olan mükelleflerin hazırlık ve uyum sürecini dikkatle yönetmesi gerekir. Hazırlık öncesinde mevzuat takibi yapılmalı ve yeni yükümlülükler doğrultusunda gerekli adımlar atılmalıdır.
Öncelikle yeni vergi yükümlülükleri doğrultusunda ödenecek vergiler ve hazırlanacak beyannameler konusunda mutlaka mali müşavir desteği alınmalı. Elektronik defter tutma, e-Fatura kesme ve gelir-gider kaydı yapma gibi süreçler için dijital muhasebe çözümlerinden faydalanmak da bu aşamada faydalı olacaktır.
Gerçek usule geçiş yapmanız gerekiyorsa hazırlık ve uyum sürecinde Dijital Köprü’den destek alabilirsiniz. e-Faturadan insan kaynaklarına, muhasebeden lojistiğe kadar tüm süreçlere tek platformdan ulaşabilirsiniz. Üstelik Dijital Köprü ile QNB eSolutions e-Fatura hizmetinden ücretsiz ve sınırsız şekilde yararlanabilirsiniz.
Esnaf Vergi Düzenlemesi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Büyükşehirlerin büyük ilçelerinde faaliyet gösteren esnafı basit usulden gerçek usule geçirecek yeni esnaf vergi düzenlemesi ile ilgili sık sorulan sorulara cevap verelim.
Basit usul neden kaldırıldı?
Basit usul vergilendirme kalkmadı, sadece şartları değiştirildi. Önceden faaliyet gösterilen il ve ilçe fark etmeksizin basit usul şartları taşıyan tüm mükellefler bu şekilde vergilendiriliyordu. Yeni düzenleme ile basit usul, büyükşehirlerin nüfusu 30 binden fazla olan ilçelerinde faaliyet gösterenler için kaldırılmış oldu.
1 Ocak 2026 sonrası esnaflar hangi yükümlülüklere sahip olacak?
1 Ocak 2026 sonrası, 10380 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı kapsamına giren esnaf; KDV, geçici vergi ve defter tutma zorunluluğu gibi yükümlülüklere sahip olacak.
Gerçek usule geçiş esnafa hangi avantajları sağlar?
Gerçek usule geçiş, işletmenin gelir-gider ve diğer mali konularda daha rahat bir şekilde kontrol altına alınabilmesi gibi avantajlar sağlar. Ayrıca giderleri matrahtan düşerek daha düşük ve adil bir şekilde vergi ödemek de mümkün hale gelir.
Yeni vergi düzenlemesine esnaf nasıl hazırlanmalı?
Esnaf, yeni vergi düzenlemesine öncelikle muhasebe konusunda hazırlanmalıdır. Ödenecek yeni vergiler ve verilecek beyannameler hakkında bilgi edinmelidir. Defter tutma süreci ile ilgili e-Defter ve Defter Beyan Sistemi hakkında bilgi edinmek de hazırlık süreci için önemlidir.
